Klasyfikacja ADR
W myśl Umowy ADR (Art. 2, pkt 4) za towar niebezpieczny uważa się taki
„[…] materiał lub przedmiot, który zgodnie z ADR, RID lub ADN nie jest dopuszczony, odpowiednio, do przewozu drogowego, przewozu koleją lub przewozu żeglugą śródlądową albo jest dopuszczony do takiego przewozu na warunkach określonych w tych przepisach”, wg [1].
W ramach Umowy ADR warunki przewozu i postępowania z materiałami niebezpiecznymi określają szczegółowo załączniki A i B.
Rys. 1. Oznaczenia dla ładunków niebezpiecznych
„[…] Załącznik A obejmuje podział wszystkich produkowanych na świecie materiałów niebezpiecznych na 13 klas zagrożeń oraz zawiera szczegółową klasyfikację materiałów w poszczególnych klasach:
-
1 – Materiały i przedmioty wybuchowe,
-
2 – Gazy,
-
3 – Materiały ciekłe zapalne,
-
4.1 – Materiały stałe zapalne,
-
4.2 – Materiały samozapalne,
-
4.3 – Materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy zapalne,
-
5.1 – Materiały utleniające,
-
5.2 – Nadtlenki organiczne,
-
6.1 – Materiały trujące,
-
6.2 – Materiały zakaźne,
-
7 – Materiały promieniotwórcze,
-
8 – Materiały żrące,
-
9 – Różne materiały i przedmioty niebezpieczne.
Dodatkowo w tym załączniku określone zostały ogólne i szczegółowe warunki opakowania pojedynczych materiałów, wymagania w zakresie oznakowania materiałów, oraz warunki badań i znakowania tych materiałów.”, wg [2].
Jednym z najistotniejszych osiągnięć w toku prac nad przepisami ADR, niewątpliwie jest, przedstawiony podział i klasyfikacja materiałów niebezpiecznych (tabela 1). Podział ten stanowi trzon dla wszystkich innych przepisów i wytycznych Umowy ADR.
Oznaczenia ADR
Każdy z materiałów (grupa materiałów) opisany jest przez dwa rodzaje kodów cyfrowych:
-
numer rozpoznawczy materiału – numer UB oraz
-
numer rozpoznawczy zagrożenia.
Tabela 1
Podział i klasyfikacja materiałów niebezpiecznych wg załącznika A Umowy ADR,
(opracowanie własne na podst. [3])
Klasa 1
|
Materiały i przedmioty wybuchowe.
|
Substancje stałe i ciekłe, które w wyniku reakcji chemicznej mogą wydzielać gazy
o takiej temperaturze, ciśnieniu i z taką szybkością, że zagraża to zniszczeniem środowiska (np. materiały wybuchowe, sztuczne ognie, amunicja itp.).
|
Klasa 2
|
Gazy.
|
Gazy czyste, mieszaniny gazów
oraz przedmioty zawierające gaz
(np. propan-butan, acetylen, zapalniczki itd.).
|
Klasa 3
|
Materiały ciekłe zapalne.
|
Ciecze o temperaturze zapłonu do 60 °C
(np. paliwa silnikowe, farby itd.)
oraz przedmioty je zawierające.
|
Klasa 4.1
|
Materiały stałe zapalne, materiały samoreaktywne i materiały wybuchowe stałe odczulone.
|
Substancje stałe zapalne, substancje podatne na samorzutny rozkład
oraz odczulone materiały wybuchowe (np. zapałki sztormowe, sproszkowany krzem itd.).
|
Klasa 4.2
|
Materiały samozapalne.
|
Materiały, które zapalają się w zetknięciu
z powietrzem – materiały pirofoniczne
oraz materiały, które w zetknięciu
z powietrzem ulegają samonagrzewaniu
(np. fosfor itd.).
|
Klasa 4.3
|
Materiały wytwarzające w zetknięciu
z wodą gazy palne.
|
Materiały, i zawierające je przedmioty,
które w wyniku reakcji z wodą wydzielają gazy palne tworzące z powietrzem mieszaniny wybuchowe lub gaz żrący (np. węglik wapniowy – karbid, sód).
|
Klasa 5.1
|
Materiały utleniające.
|
Materiały, które na skutek wydzielania tlenu wywołują pożar lub podtrzymują pożar innych materiałów (np. podchloryn wapniowy, nadtlenek wodoru).
|
Klasa 5.2
|
Nadtlenki organiczne.
|
Materiały niestabilne termicznie, które mogą rozkładać się pod wpływem ciepła, kontaktu z zanieczyszczeniami, tarcia
lub uderzenia (np. kwas nadbursztynowy itd.).
|
Klasa 6.1
|
Materiały trujące.
|
Materiały, które nawet w małej ilości,
w wyniku jednorazowego, krótkotrwałego działania na żywy organizm mogą spowodować uszczerbek ma zdrowiu
lub śmierć (np. arsen, cyjanek potasu itd.).
|
Klasa 6.2
|
Materiały zakaźne.
|
Materiały, które zawierają drobnoustroje,
w przypadku kontaktu z którymi wywołują choroby zakaźne ludzi
i zwierząt (np. odpady medyczne itd.).
|
Klasa 7
|
Materiały promieniotwórcze.
|
Materiały, które emitują promieniowanie jonizujące (np. materiały rozszczepialne, przedmioty skażone powierzchniowo itd.).
|
Klasa 8
|
Materiały i przedmioty żrące.
|
Materiały, które w przypadku kontaktu
z żywą tkanką powodują jej martwicę,
a także mogą działać na stal lub aluminium (np. kwas siarkowy, wodorotlenek sodu, akumulatory itd.).
|
Klasa 9
|
Różne materiały
i przedmioty niebezpieczne
|
Materiały, które stwarzają zagrożenie podczas przewozu i nie należą do innej klasy (np. azbest, napinacze wstępne pasów bezpieczeństwa, poduszki powietrzne itd.).
|
W celu łatwego, a zarazem szybkiego rozpoznania rodzaju (klasy) przewożonych towarów niebezpiecznych stworzony został system naklejek. Poniżej, przedstawiono przykładowe naklejki wybranych klas zagrożeń, wg [4]:
Klasa 1 – materiały i przedmioty wybuchowe.
Nalepka ostrzegawcza dla podklasy 1.1, 1.2, 1.3.
Nalepkami i napisami ostrzegawczymi znakowane są sztuki przesyłki, cysterny, kontenery i pojazdy. Dodatkowo, każdy pojazd przewożący towary niebezpieczne musi posiadać tablicę w kolorze pomarańczowym, umieszczoną z przodu i z tyłu pojazdu/zestawu pojazdów, prostopadle do osi pojazdu. Na rys. 1 przedstawiono widok rzeczywisty przykładowego sposobu oznakowania pojazdu przewożącego gaz niepalny (zielona nalepka), gaz schłodzony (22) – argon (1951).
Rys. 1. Widok rzeczywisty przykładowego sposobu oznakowania pojazdu przewożącego
gaz niepalny (zielona nalepka), gaz schłodzony (22) – argon (1951)
(źródło: Linde-Gas Polska Sp. z o.o.)
Prawidłowe oznakowanie pojazdu niewątpliwie jest ważne z punktu widzenia wszystkich uczestników ruchu. Już, sama pomarańczowa tablica stanowi sygnał ostrzegawczy, że pojazd przewozi materiały niebezpieczne i należy mieć na niego szczególną uwagę.
Literatura:
[1] dziennikustaw.gov.pl/du/2011/s/227/1367/D2011227136701.pdf - Ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych z 19 lipca 2010r, Dz.U. Nr 227 Poz. 1367
[2] http://www.tdt.pl/przewoz-towarow-niebezpiecznych/adr.html
[3] „Transport drogowy materiałów niebezpiecznych” - materiały szkoleniowe 21-22 maja 2011r.
[4] http://pl.wikipedia.org/wiki/ADR/transport/29