Transport towarów niebezpiecznych – regulacje prawne, klasyfikacja, oznaczenia, wyposażenie pojazdów część I
Rozwój przemysłu, jego technologii – optymalizacja i automatyzacja procesów produkcyjnych i logistycznych sprawia, że w powszechnym użyciu pojawiło się wiele substancji niebezpiecznych, m.in. produkty ropopochodne, gazy, materiały wybuchowe, radioaktywne czy zakaźne.
Pod pojęciem towaru niebezpiecznego rozumie się substancje i przedmioty, stanowiące bezpośrednie niebezpieczeństwo dla ludzi, zwierząt i środowiska naturalnego w sytuacji, kiedy dochodzi do wypadku czy nieprawidłowego obchodzenia się z nim podczas transportu.
Celem ograniczenia negatywnego wpływu towaru niebezpiecznego na zdrowie człowieka i otaczające go środowisko, powstają regulacje prawne odnoszące się co do warunków jego przewozu. Wynikiem prac, różnych instytucji, nad poprawą bezpieczeństwa w przewozie towarów niebezpiecznych, wypracowane i uchwalone zostały kolejno:
-
rok 1947 – Instrukcja Techniczna Międzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego
-
(ICAO-TI),
-
rok 1957 – Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR),
-
rok 1980 – Regulamin międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych (RID),
-
rok 2000 – Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu śródlądowymi drogami wodnymi towarów niebezpiecznych (ADN).
W przypadku transportu drogowego na terenie UE obowiązuje Umowa europejska ADR (THE EUROPEAN AGREEMENT CONCERNING THE INTERNATIONAL CARRIAGE OF DANGEROUS GOODS BY ROAD), opracowana i wydana przez Europejski Komitet Transportu Wewnętrznego – międzynarodowa konwekcja dotycząca drogowego przewozu towarów i ładunków niebezpiecznych, powstała w Genewie 30 września 1957 roku[1],[2]. Pierwsze przepisy zaczęły obowiązywać dopiero od 1968 roku. Dzięki pracom prowadzonym nad jednolitością przepisów, ich prostotą i przejrzystością wypracowany został trójdzielny układ: Umowa właściwa oraz Załączniki (A i B).
Umowa właściwa uściśla stosunki prawne pomiędzy państwami uczestniczącymi, ratyfikującymi Umowę ADR, zawiera podstawowe definicje, określa organy nadzoru i kontroli, wskazuje wymagania wobec osób organizujących przewóz, kierowcy i doradcy ADR.
Załącznik A „[…] obejmuje podział wszystkich produkowanych na świecie materiałów niebezpiecznych na 13 klas zagrożeń oraz zawiera szczegółową klasyfikację tych materiałów niebezpiecznych w poszczególnych klasach”1. Dodatkowo, w załączniku tym określone zostały ogólne i szczegółowe warunki opakowania pojedynczych materiałów, wymagania w zakresie oznakowania materiałów oraz warunki badań i znakowania tych materiałów.
Z kolei, w załączniku B określono:
-
„[…] wymagania dotyczące konstrukcji i dopuszczenia pojazdów w tym m.in.: przyczep, cystern, kontenerów i kontenerów-cystern,
-
dodatkowe wyposażenie jednostek transportowych,
-
wymagania w stosunku do załogi pojazdu,
-
wymagania dotyczące osób uczestniczących w przewozie,
-
dokumentację wymaganą przy przewozie,
-
wymagania nadzorowania pojazdów oraz ograniczenia przejazdu przez tunele”1.
Polska przystąpiła do umowy 6 maja 1975 roku (Dz. U. 1975 nr 35 poz. 189), jednak dopiero 1 lutego 1983 roku zostaje opublikowane Prawo o Ruchu Drogowym (Dz. U. 1983 nr 6 poz. 35), wprowadzające pierwsze „[…] akty prawne, wprowadzające ADR do polskiej praktyki. Było to Rozporządzenie Ministrów Komunikacji i Spraw Wewnętrznych
z dnia 2.12.1983 r. w sprawie warunków i kontroli przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych (Dz. U. nr 67 poz. 301) oraz Zarządzenie Ministra Komunikacji z dnia 30.12.1983 r. w sprawie szczegółowych warunków kursowego szkolenia kandydatów na kierowców oraz programów nauczania (Dz. Taryf i Zarz. Kom. nr 23 poz. 160). Dodatkowo opublikowano Obwieszczenie Ministra Komunikacji z dnia 7.12.1983 r. w sprawie ogłoszenia szczegółowego wykazu materiałów niebezpiecznych (Dz. Taryf i Zarz. Kom. nr 20 poz. 149)”[3]. Od tego czasu trwa proces unifikacji i harmonizacji wewnętrznych przepisów państwowych i Umowy ADR, w wyniku czego 19 sierpnia 2011 roku zostaje uchwalona Ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. 2011 nr 227 poz. 1367). Ostatnia nowelizacja obejmuje lata 2013-2014 i została wprowadzona Oświadczeniem Rządowym z dn. 28 maja 2013 roku (Dz. U. 2013 poz. 815). Przepisy Umowy ADR nowelizowane są w cyklu dwuletnim, w roku nieparzystym. Umowa ADR aktualnie obowiązuje w 44 krajach.
Bibliografia:
[1] http://pl.wikipedia.org/wiki/ADR/transport/29
[2] http://www.tdt.pl/przewoz-towarow-niebezpiecznych/adr.html
[3] Zdzisław Rojek, Marek Różycki: „Bezpieczeństwo historią pisane – 50 lat ADR”, kwartalnik: Towary Niebezpieczne, nr 3/2007.
