Jak wygląda praca spawacza – bezpieczeństwo w zawodzie spawacza

Bezpieczeństwo w zawodzie spawacza

Praca w charakterze spawacza i przestrzeganie zasad bhp w pracy to dwa nieodłączne elementy, które zawsze powinny współgrać, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia wypadków w pracy. Wszelkie czynności spawalnicze, jakie wykonuje pracownik powinny być poprzedzone odpowiednim przygotowaniem do wykonywania danych prac. Koniecznością jest w tym przypadku właściwe zabezpieczenie pracownika przeciw czynnikami mogącymi mieć negatywny wpływ na jego stan zdrowia. Zagrożenia wynikają m.in. z stosowanych technologii i narzędzi, których użytkowanie naraża pracownika na:

wysoką temperaturę, sięgającą nawet 6000 stopni Celsjusza,
kontakt z płomieniem,
poparzenia po dotknięciu nagrzanych elementów konstrukcji,
odpryski spawanych metali,
promieniowanie nadfioletowe z łuku spawalniczego,
promieniowanie elektromagnetyczne,
emisję szkodliwych gazów i pyłów,
możliwość porażenia prądem elektrycznym,
nadmierny hałas,
otarcia i stłuczenia spowodowane otarciami, uderzeniami lub upadkami.

Powyższe czynniki powszechnie występujące w tej branży uwarunkowały stworzenie normy PN EN ISO 11611, zawierającej informację jakie cechy powinna mieć odzież ochronna użytkowana podczas prac spawalniczych.

Odzież ochronna – czym się charakteryzuje i jak ją rozpoznać?

W normie można znaleźć dokładne informacje i cechy, które powinny spełniać poszczególne elementy odzieży ochronnej dla spawaczy. Spośród najważniejszych wymienić można:

Odzież powinna być uszyta z materiałów niepalnych, odpornych na działanie drobnych odprysków stopionych metali. Norma przewiduje w tym przypadku 2 klasy odzieży ochronnej - pierwszą (co najmniej 15 kropli) do stosowania mniej niebezpiecznych technik spawania i w sytuacjach powodujących niższe poziomy oddziaływania odprysków i promieniowania cieplnego oraz drugą (co najmniej 25 kropli) zapewniająca ochronę podczas stosowania bardziej niebezpiecznych technik spawania.
Konstrukcja odzieży powinna eliminować możliwość zatrzymania się na niej drobnych rozprysków stopionych metali, co w praktyce oznacza np. brak mankietów w spodniach oraz unikanie kieszeni. Jeśli spodnie mają kieszenie, to powinny to być wyłącznie kieszenie boczne, których otwory nie mogą być odchylone od bocznego szwu spodni więcej niż o 10 stopni.
Wszelkie inne kieszenie powinny mieć zakrywającą ich otwór klapkę, której nie da się włożyć do ich środka.
Zapięcia powinny być tak przemyślane, aby nie tworzyć otworów i fałd, a wszystkie metalowe zapięcia powinny być zakryte.
Odzież powinna charakteryzować się ograniczoną zdolnością do rozprzestrzeniania płomienia. Odzież powinna charakteryzować się odpowiednimi właściwościami mechanicznymi w zakresie siły zrywającej materiału oraz wytrzymałości na rozdzieranie.
Odzież powinna być tak zaprojektowana, aby uniemożliwiać przewodzenie prądu elektrycznego z zewnętrznej do wewnętrznej strony.
Odzież ochronna spawaczy powinna być również specjalnie oznakowana. Właściwe oznaczenie odzieży do prac spawalniczych widoczne jest na poniższym zdjęciu.

Elementy kompletnego wyposażenia spawacza

Odzież robocza – kombinezon

Spawacz ma dwie możliwości przy wyborze zewnętrznych elementów odzieży. Może użytkować zarówno bluzę i spodnie lub kompletny kombinezon spawalniczy. Wszystkie z wymienionych opcji powinny być wykonane z materiałów o podwyższonej wytrzymałości i odporności na wysokie temperatury i/lub żywy ogień. Poza standardową odzieżą występują również fartuchy robocze, które zapewniają ochronę przodu i boków tułowia oraz częściowo nóg spawacza. Fartuch ma za zadanie chronić przed wszelkimi odpryskami, płomieniem, promieniowaniem i samym ciepłem. Materiał najczęściej wykorzystywany do produkcji fartuchów spawalniczych to skóra naturalna.

Rękaw spawalniczy

Jest to element najbardziej narażony na odpryski metalu. Materiał, z którego wykonuje się rękawy powinien być wyjątkowo trwały, dlatego używa się skóry zszywanej niepalną nicią, mocowaną na rzemieniach. Takie połączenia zapewnia spawaczowi ochronę nie tylko dłoni ale również przedramion, ramienia oraz barku. Zastosowanie rękawa oraz fartucha może znacznie ograniczyć możliwości ruchu spawacza lub nawet spowodować ryzyko dla jego zdrowia (np. podczas wykonywania prac na wysokościach). W celu uniknięcia lub zminimalizowania ryzyka w pracach tego typu zaleca się używanie kombinezonów spawalniczych, które dają spawaczom większą swobodę ruchów, a zabezpieczają tak samo jak połączenia fartucha i rękawa.

Rękawice

Wykonane przeważnie z szytych niepalnymi nićmi skór chromowych o wyprawie termoodpornej (skóry naturalne: bydlęce i świńskie) oraz inne wyposażone w impregnowaną, niepalną podszewkę. Ich zadanie to przede wszystkim ochrona dłoni podczas prac spawalniczych. Dostępne na rynku rękawice oferowane są w wersjach 3 i 5-cio palcowych. Poza standardowymi rękawicami, można znaleźć również modele specjalne, które są np. wyposażone we wkładki termoizolacyjne.

Rękawice spełniają również inną bardzo istotną rolę, mianowicie mają za zadanie ochronić dłonie przed różnymi rozpryskami topionego metalu oraz przed czynnikami mechanicznymi: przekłuciem, otarciem itd.. Można wyróżnić dwie klasy, którymi znakowane są rękawice:

klasa A – zapewnia większą ochronę termiczną, ale są bardziej sztywne,
klasa B – spełnia niższy poziom ochrony na ciepło, ale pozwala na większą swobodę podczas prac spawalniczych.

Obuwie robocze

W pewnym sensie to osobny element całego ubioru spawacza, buty spawalnicze same w sobie zapewniają ochronę przed rozpryskami. Elementem, które spowodował wyróżnienie butów jako części odzieży ochronnej spawaczy jest opcja butów „z getrami” czyli nakładkami, powodującymi opięcie spodni na wysokości łydek. Poza ochroną przed oparzeniami uwzględnione zostało również zapewnienie bezpieczeństwa podczas prac w branży metalurgicznej, która przeplata się branżą spawalniczą. Funkcję tą spełniają różne wzmocnienia, które chronią stopy przed zmiażdżeniem lub skaleczeniem spowodowane upadkiem ciężkich przedmiotów.

Maska spawalnicza

Podczas prac spawalniczych dostępne są różne formy ochrony oczu i twarzy. Wybór odpowiedniego rozwiązania powinien minimalizować ryzyko wystąpienia wypadków w pracy lub uszczerbku na zdrowiu. Najpopularniejsze w branży są trzy rodzaje osłon:

tarcze spawalnicze – zapewniają ochronę oczu, szyi i twarzy, ale ograniczają swobodę przez konieczność trzymania maski w ręce,
kaptury spawalnicze – przeznaczone do użytkowania w trudnych warunkach, np. konieczne jest często zmienianie ustawienia głowy i ciała,
przyłbice spawalnicze, hełmy spawalnicze – najlepiej sprawdzają się w przypadku intensywnych i długich prac, w warunkach dużego natężenia przepływu gazu.

Ochraniacze słuchu

W tym obszarze stosuje się ochronę o różnym stopniu zaawansowania, od najprostszych zatyczek do uszu, aż po specjalistyczne nauszniki ochronne.