Transport bliski - charakterystyka sektora
W wiekszości procesów produkcyjnych ich przebieg związany jest z ciągłym i wielokierunkowym przemieszczaniem materiałów, surowców oraz samych produktów. Zespół czynności, które są związane z przemieszczaniem - osób czy też przedmiotów - przy użyciu odpowiednich środków nazywamy transportem.
Zanim zaczniemy transportować, czyli przemieszczać sam wyrób, musimy wykonac czynności umożliwiające ten proces, czyli czynności załadunkowo - manipulacyjne. Obejmują one załadunek, jak również wyładunek. Do wykonywania czynności związanych z transportem używa się odpowiednich środków transportu.
Ze względu na specyficzne cechy ruchu środków transportu, ich zasięg i warunki eksploatacyjne, w literaturze przedmiotu istnieje podział procesów transportowych pokazany na rys. 1, a opracowany na podstawie książki Aleksego Pietkiewicza i Romana Sobolskiego pt. „Dźwignice” .
Procesu zmian rozwojowych związanych z wprowadzeniem do produkcji nowych, udoskonalonych maszyn, urządzeń, narzędzi czy nowych technologii nie jesteśmy w stanie powstrzymać - technika wciąż prze do przodu. Schemat podziału środków transportu pokazany na rys. 1-2 należałoby dziś znacznie rozszerzyć o nowe kierunki rozwoju, m. in. o środki transportu związane z rozwojem mechatroniki (np. statki kosmiczne).
Pod względem różnic w zasięgu maszyny transportowe podzielić można na maszyny transportu bliskiego i transportu dalekiego [3].
Rys. 1. Schemat podziału środków transportu [1] Wizualizację powyższego schematu pokazano na rys. 2.
„Do transportu bliskiego zaliczamy przede wszystkim transport odbywający się na terenie zakładu, zwany transportem wewnątrzzakładowym. Transport materiałów może mieć charakter ciągły, kiedy środek transportu jest w ciągłym ruchu, lub przerywany,gdy dla dokonania przeładunku oraz innych czynności manipulacyjnych konieczne jest zatrzymanie środka transportu. Do zasadniczych środków transportu bliskiego o ruchu przerywanym należy zaliczyć dźwignice” [3].
Określenie i klasyfikację dźwignic zawiera podstawowa norma PN-ISO 4306-1:1999 [2]. Według niej podziału dźwignic dokonuje się w zależności od:
-
„[…] rodzaju konstrukcji,
-
typu urządzenia chwytającego,
-
sposobu przemieszczenia,
-
rodzaju napędu,
-
możliwości obrotu,
-
możliwości zainstalowania.” [2].
Dźwignice – to grupa urządzeń dźwignicowo – transportowych, które służą do przemieszczania ładunków w pionie lub poziomie na niewielkie odległości.
Główna ich rola polega za na podnoszeniu i opuszczaniu ładunków oraz ich przenoszeniu za pomocą haka lub innego urządzenia chwytającego.
Rys. 2.Wizualizacja schematu podziału środków transportu [3].
Ze względu na przeznaczenie dźwignice dzielimy na:
Stanowią one liczną grupę środków transportu bliskiego.
Wymienione powyżej urządzenia stanowią zasadniczy element tzw. transportu technologicznego. Już na etapie opracowywania procesu technologicznego istnieje konieczność wyboru najodpowiedniejszego rodzaju środka transportowego.
„[…] Zastosowany środek transportowy jest jedynym urządzeniem nadającym się i przystosowanym do wykonania przewidzianych w założeniach zadań. Trudność zastosowania zastępczych środków transportu decyduje o stopniu odpowiedzialności, jaki musi spełniać to ogniwo procesu technologicznego. Odpowiedzialność ta narzuca więc wymagania w zakresie projektowania, wytwarzania oraz eksploatacji środków transportu wewnętrznego.” [4].
Rys. 3. Statek kosmiczny [17].
Dobór dźwignicy zależy zatem przede wszystkim od rodzaju procesu technologicznego i warunków eksploatacyjnych.
W dźwignicach do chwytania podnoszonych ładunków stosuje się tzw. urządzenia chwytne – pośrednie pomiędzy hakiem dźwignicy a ładunkiem. Ważną kwestią jest odpowiednie dobranie urządzenia chwytnego dźwignicy do wielkości i rodzaju transportowanego ładunku. Rodzaj zastosowanego urządzenia chwytnego uzależniony jest od charakteru i własności fizycznych ładunku, jego gabarytu, masy, konsystencji.
„[…] Jednym z rodzajów urządzeń chwytających są trawersy. Trawersa jest urządzeniem pośrednim pomiędzy dźwignicą a ładunkiem, dostosowanym do kształtu i masy ładunku, przy zapewnieniu bezpieczeństwa operacji jego podnoszenia, znajduje zastosowanie w przypadku, gdy podczas transportu element transportowany wymaga kilku punktów podwieszenia o rozstawie umożliwiającym zastosowanie zawiesi” [5].
Dalsza część cyklu dotyczyć będzie doboru parametrów technicznych trawers, zapewniających bezpieczną ich eksploatację. Zapraszamy do lektury.
Bibliografia:
[1] Aleksy Pietkiewicz, Roman Sobolski: „Dźwignice”, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1969.
[2] Norma PN-ISO 4306-1:1999P „Dźwignice – Terminologia – Terminologia ogólna”.
[3] Włodzimierz Skrzymowski: „Zawiesia dźwignic. Budowa i obsługa.”, Wydawnictwo i Handel Książkami KaBe s.c. Krosno 2002.
[4] Józef Trepka: „Konserwacja suwnic”, Wydawnictwo i Handel Książkami KaBe s.c. Krosno 2005.
[5] Przedsiębiorstwo HAK Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu, Centrum Badawczo-Rozwojowe: „Opis prac innowacyjnych (badawczych i rozwojowych) zrealizowanych przez Przedsiębiorstwo HAK Sp. z o o. z siedzibą we Wrocławiu w 2012 roku, część 1”.